Lekkere bieren ambachtelijk gebrouwen
Sinds 2013 bouwen de brouwers van Brouwerij De Kat aan een assortiment authentiek Helmonds bier. Ons bier wordt gemaakt door onze eigen brouwers met liefde voor het product. Onze brouwers houden van het ambacht dat gepaard gaat met ons brouwproces. Onze stad hebben onze brouwers na aan het hart liggen, en profileren zich dus trots als brouwers van authentiek Helmonds bier. Naast een vast assortiment is bij Brouwerij De Kat regelmatig iets bijzonders te verkrijgen.
Onze brouwers volgen hun hart, hun klanten en het seizoen.
Bier met aandacht
Ons bier krijgt de tijd die het nodig heeft. De enige druk op het bier is het koolzuur dat zich ontwikkelt door rijping in de fles.
Bier uit Helmond
Laten we over één ding duidelijk zijn. Ons bier komt uit Helmond, en daar zijn we trots op!
Bier met een verhaal
Ons bier wordt waar mogelijk gemaakt met ingrediënten uit de buurt, liefst van biologische en Helmondse oorsprong.
Bots (Enkel)
Bots is een licht bier van rond de 5% alc. Hoewel het een licht bier is, is het vol van smaak met een lange afdronk.
Doordat er gebruik is gemaakt van gerstemout, tarwemout, havermout, roggemout en maisgries als ingredienten is het een 5-granenbier.
Voorheen is dit bier uitgebracht onder de naam Enkel, maar Hertog Jan heeft deze naam geregistreerd. De naam Enkel mag daardoor niet door andere brouwerijen als biernaam gebruikt worden.
Enkel is echter ook een biertype. Enkel werd door de Trappisten gebrouwen voor eigen gebruik.
Bots is vernoemd naar Jos Bots, de brouwer wiens brouwerij in Helmond als laatste de deuren sloot in de jaren 30 van de vorige eeuw.
Zoals het diploma hieronder laat zien, heeft Jos Bots zijn opleiding tot brouwer gevolgd aan de Wormser Akademie in Duitsland.
Sterke Philippa (Sterke Blonde)
De hoogwaardige mouten en hoppen in deze sterke blonde geven dit bier een delicate smaak en afdronk. Een bier om met aandacht van te genieten.
Het bier is vorig jaar al eens uitgebracht onder de naam Zwerfkat. Op Untappd werd dit bier gewaardeerd met een 3,85! gemiddeld.
Deze uitgave is vernoemd naar Philippine van Ruyschenberg. Zij was getrouwd met Adolf van Cortenbach waarmee ze samen het kasteel van Helmond bewoonde. Van Cortenbach bestuurde de stad. We hebben het dan over de 16e eeuw. De 80-jarige oorlog woedt dan.
Van Cortenbach stierf, zes kinderen (de zevende nog op komst) en vrouw nalatend. Philippine heeft toen de taken van haar man op zich genomen en Helmond zo goed en kwaad als het kon door de oorlog geloodsd. Dit levert haar de bijnaam Philippa de Sterke op.
In 1621, enkele jaren na de dood van Philippa wordt haar zoon Alexander door de stad officieel ingehaald en gehuldigd als heer van Helmond.
Peel Ale (Pale Ale)
Een amberkleurig bier van hoge gisting. Met 6.1% alcohol een bier wat smaakt naar meer. Zacht gehopt en licht moutbitter. In de traditie van de belgsiche amber bieren. Peel Ale is met “zorg” gebrouwen in de “hoofdstad” van de Peel.
Het alcohol percentage refereert naar de perikelen in het verleden tussen de diverse Peel gemeenten.
Nicodemus (Dubbel)
Een donker amberkleurig bier van hoge gisting. Met 7,5% alcohol een degustatiebier met veel smaak en een krachtige afdronk. Voor zowel de bitterheid als het aroma is er gebruik gemaakt van één “nobele” Duitse hopsoort. Het bier is nagegist op fles en ongefilterd, wat een extra smaak aan het bier toevoegt.
Nicodemus of Nico-de-Mus was een Kapucijner pater in de vorige eeuw in Helmond die katten een warm hart toedroeg.
Hemelrijk (Tripel)
Een goudblonde tripel van hoge gisting. Met 8,5% alcohol een bier om van te genieten. Gemaakt met tarwe- en gerstemout, Door het gebruik van exclusieve aromatische hoppen heeft dit bier een aangename bitterheid.
Hemelrijk was in vroegere tijden een brouwerij in Helmond. De Hemelrijksestraat herinnert daar nog aan.
Nieuwsgierig geworden naar bieren van brouwerij De Kat? Proef ze tijdens een bier en spijsproeverij door Hetbiermoment.nl!
Tijdens deze proeverij krijg je uitleg over (enkele van) onze mooie bieren, leer je onder andere iets over het brouwproces en de geschiedenis van bier. Daarbij worden ook nog eens hapjes geserveerd om ons mooie bier te begeleiden.
Want zoals je wellicht weet brengt niets de smaakpapillen beter in beweging dan de combinatie bier en spijs. De proeverij van Hetbiermoment brengt deze lekkere combinatie tot leven en is daarnaast ook nog informatief.
De proeverij, met daarin enkele bieren van onze brouwerij, wordt georganiseerd door internationaal biersommelier Hans Walravens uit Helmond.
Meer weten of direct een proeverij organiseren? Neem contact op met Hans via 06 5143 4820 of ga naar Hetbiermoment.nl.
Geniet van De Kat met Hetbiermoment.nl
Een stukje Helmondse biergeschiedenis; Uit het heerlijk Hemelrijk Door stadshistoricus Giel van Hooff
Stadsbrouwerij De Kat heeft sinds 2016 een tripel onder de naam Hemelrijk. Zoals alle bieren van De Kat, een naam met een verhaal. Het verwijst naar een voormalige brouwerij ter plaatse die ook deze naam voerde. Veel is er niet bekend, laat staan bewaard van deze brouwerij. Maar een korte schets is hier op zijn plaats. De brouwerij dankt zijn naam aan de gelijknamige woonwijk waar zij gevestigd was. Blijkbaar spreekt de naam Hemelrijk tot de verbeelding; op vele plaatsen vindt men buurtschappen met deze of een soortgelijke naam. Zo ook dus te Helmond. Sinds wanneer er een wijk met deze naam is, is niet precies bekend.
Op- en neergang
Helmond groeide in de 19e eeuw fors en daarbij stroomde aardig wat bier door het toenemend aantal Helmondse kelen. Lange tijd was dat grotendeels eigen, lokaal brouwsel. Er bestond rond 1850 zelfs een soort “export”. Zo heet het in 1859: ’’Het Helmondsch bier blijft als vanouds vermaard en wordt thans een groot gedeelte daarvan naar Holland verzonden, alwaar het toenemend den aftrek vindt”. Aan deze bloeiperiode van de Helmondse brouwnering kwam een paar jaar later een einde; Vanaf midden jaren 1860 is de lokale markt de hoofdzaak.
Helmond groeide rond 1900 verder tot een flinke industriestad. Het debiet nam dus toe, tenminste het aantal potentiële klanten. Het bierverbruik steeg zelfs explosief, van circa 5 liter per hoofd van de bevolking in 1881 tot zo’n 14 liter in 1904. Maar toch beduidend minder dan landelijk, ruim 43 liter rond 1900. In Helmond werden veel meer borrels gedronken. Wethouder Willem Berings, broer van de brouwer Berings (over wie verderop meer) én tevens voorzitter van het Algemeen Armbestuur meldde in 1892 dat er ‘tegenwoordig veel meer borrels gedronken worden dan bier’. In de kleine kroegen (een pest in de ogen van Berings) kost een grote borrel dan vijf cent. Berings wist dit uit ervaring, mede opgedaan in de herbergen van zijn broer en zus.
De concurrentie op biergebied werd ondertussen groter. De Helmondse brouwerijen konden of wilden niet mee. Enkele sloten de poorten, sommige werden vertegenwoordiger van het nieuwe pilsener. Een enkele brouwerij als Berings moderniseerde en ging over tot het brouwen van pils.
De start, bij Swinkels
Midden 19e eeuw telde Helmond een heuse Swinkels als brouwer (jawel, familie van..). De brouwerij van Embertus Swinkels kwam in 1857, na zijn overlijden, in handen van (Johanna) Maria van Mierlo, weduwe van Jan Hendrik Berings, die dit deed namens zoon Johannes Petrus Hubertus Berings (1829-1913). Deze had via familie van zijn moederskant al de nodige ervaring in de brouwerijbranche. Hij was onder meer in de leer geweest te Hal bij Brussel, te Heijthuizen en Breyell (Duitsland). In december 1857 keerde hij terug In Helmond en vestigde zich met zijn echtgenote Maria Veulens uit Heythuysen (daar was hij kennelijk niet alleen maar in de leer geweest) in het brouwershuis tevens brouwerij aan het Binderseind. In een bijbouw van zijn brouwerij was – zoals gebruikelijk – een tapperij gevestigd. Brouwerij en vermoedelijk ook de tapperij werden gedreven onder de naam Het Hemelrijk.
Een laatste stuiptrekking
Begin 20ste eeuw nam een aantal Helmondse brouwerijen de uitdaging aan om te concurreren met het heerlijk, helder gerstenat. Bij de brouwerij van Berings was er echter niemand om de zaak naar de ‘eischen des tijds’ aan te passen. Vader Berings was de 65 ruim gepasseerd toen zijn vrouw, in 1901, overleed. Hij en zijn kinderen lieten de huizen en de brouwerij vervolgens openbaar verkopen. Maar blijkbaar leverde dit geen of een onvoldoend bod op. Een boedelscheiding en verdeling volgde in 1902 waarbij zoon Hubertus Berings (1866-19..) de nieuwe eigenaar werd. Maar de exploitatie van brouwerij en herberg liet hij aan derden over. Vermoedelijk waren dezen verantwoordelijk voor de mechanisering en modernisering van het bedrijf. In 1905 werd A. van der Zee exploitant, Hubertus wordt van bierbrouwer kantoorbediende, wellicht gezien de latere ontwikkelingen een verstandige, in ieder geval veiligere keus. Ook de exploitatie van de bijbehorende herberg werd overgedragen aan een derde, een zetkastelein. Als eerste kwam in 1906 de koetsier en herbergier A. Verbaandert in de herberg het oude brouwhuis, in 1909 L. Noten en vanaf 1911 Karel Geeris. Al deze huurders hadden dus ook nog een andere baan of beroep/kostwinning, gezinsgenoten en familie waren in de regel belast met het dagelijks beheer.
Wat de brouwerij betreft: Van der Zee hield het zo’n tien jaren voor gezien. Als opvolger én laatste laatste exploitant nam Corn. Franc. Brouwers (jawel) vanuit Gilze begin 1914 de zaken over. Het huurcontract van Brouwers geeft een globale omschrijving van de inventaris, waaronder vier geilkuipen, drie koperen handketels en vier persfusten. Het vaatwerk omvat 20 hele tonnen, 55 halve tonnen, 30 kwarttonnen en 6 achtste tonnen, naast drie strekken van 600 liter. Eind 1916 werd het laatste vat getapt, vervolgens vertrokBrouwers naar Geldrop. Daar werd hij exploitant van de stoombierbrouwerij Cambrinus en verder onder meer gemeenteraadslid. Ook deze lokale brouwerij werd trouwens slachtoffer van de schaalvergroting en fusie. De NV Werthabrouwerij te Weert nam het bedrijf in 1924 over, Brouwers werd vennoot.
Hoe was het in het Hemelrijk?
Hoe kwam een Helmondse brouwerij als het Hemelrijk nu aan zijn ingrediënten als hop, gerst en water? Hierover is vrijwel geen informatie voorhanden. Of het oppervlaktewater dat begin 19e eeuw gebruikt werd, een eeuw later nog toepassing vond, lijkt twijfelachtig. In een boedelbeschrijving van Berings uit 1914 is sprake van een koperen waterpomp, maar onduidelijk is of deze diende om water op te pompen of te verpompen. Wellicht was het bedrijf toen al op de waterleiding, die Helmond eind 19e eeuw kreeg, aangesloten.
De inventaris van het Hemelrijk
Midden oktober 1912 kwam de brouwerij en de inventaris van de brouwerij van Berings aan het Binderseind in publieke veiling. De omschrijving in de notariële akte geeft een goed beeld van de aard en inrichting van de brouwerij op dat moment.
De vaste inventaris omvatte allereerst uiteraard een bier- en een waterketel, beide van koper met 41 respectievelijk 30 hl inhoud. Ook waren vanzelfsprekend een roerkuip (van ijzer, 17½ hl, met een Schots kruis) en een (koperen) lekbak (van 10½ hl) aanwezig, naast een reservoir. De brouwinstallatie omvatte verder een wortpomp, de nodige koperen leidingen, twee grote waterpompen en ook een koelapparaat met toebehoren. De mouterij bevatte naast de eest een moutmolen en een poetsmolen (koelbak?). Daarnaast was er nog het klein gereedschap als roerrieken. Het grootste deel van de verkoop betrof het vaatwerk: 48 hele, 95 halve, 25 kwart en 13 achtste tonnen en 7 okshoofden, naast 3 grotere vaten en 2 kuipen. Voor het transport waren er een vierwielige en een tweewielige bierwagen, naast een kruiwagen en een steekwagen. Een zevenjarig vospaard, een dubbele pony, leverden de nodige pk’s.
